Edward Kubisz

185 LAT POWIATU PLESZEWSKIEGO

W 2002 roku minęła 185 lat od utworzenia Powiatu Pleszewskiego, a jednocześnie 4 rocznica od reaktywowania powiatów w Polsce, w tym również reaktywowania Powiatu Pleszewskiego.

Po raz pierwszy Powiat Pleszewski został utworzony w 1817 roku na mocy dekretu cesarza Wilhelma IV z części ziem uprzednio należących do powiatów: Śremskiego, Krotoszyńskiego i Odolanowskiego. Był wówczas obszarowo prawie dwukrotnie większy od dzisiejszego, a na jego terenie poza Pleszewem znajdowały się między innymi takie miasta, jak: Jarocin, Mieszków i Nowe Miasto.

Cały wiek XIX i pierwsze dziesięciolecia XX wieku, to dynamiczna i niezwykle korzystna industrializacja centrum Powiatu. Tamta industrializacja zaowocowała generacją dużej ilości nowych miejsc pracy, w tym między innymi: w państwowej elektrowni na prąd stały przy ulicy Sienkiewicza, w zakładach budowy maszyn rolniczych W. Jezierskiego, w zakładach budowy i napraw kotłów J.Sobczyńskiego przy ulicy Słowackiego, w młynach parowych firmy Nowicki & Urbański przy ulicy Marszewskiej, w fabryce konserw i marmolad braci W.S.Radomskich, w młynach wodnych nad Nerem braci M.N.Kamińskich oraz w wielu innych firmach. Praca ta integrowała mieszkańców Ziemi Pleszewskiej, a Pleszew stawał się jej centrum gospodarczym, oświatowym i kulturalnym. Tak było do 1975 roku, z przerwą w latach 1932. Zarówno po 1932 roku, jak i po 1975 roku mieszkańcy Ziemi Pleszewskiej nie pogodzili się z utratą swojej administracyjno-gospodarczej powiatowej samodzielności i z uporem godnym podziwu poprzez liczne media oraz wybierane władze, w tym szczególnie szczebla gminnego, zabiegali o jej odzyskanie. Najstarsi z nas pamiętają tamte bezskuteczne działania z 1933 roku i lat następnych, a nieco młodsi te z lat 50-tych uwieńczone reaktywowaniem Powiatu Pleszewskiego z dniem 1 stycznia 1956 roku. Natomiast najmłodsi dobrze pamiętają zabiegi czynione po 1975 roku, ze szczególnym nasileniem w dekadach lat 80-tych i 90-tych. Każde z tych działań, często pociągających za sobą określone doraźne wyrzeczenia oraz zobowiązania (w tym szczególnie finansowe), były nieodzownymi cegiełkami (a może o wiele więcej) do reaktywowania obecnego Powiatu Pleszewskiego.

Źródło: fotopolska.eu

Skoro niniejsze opracowanie dotyczyć ma obecnie funkcjonującego Powiatu Pleszewskiego, to należy w nim nieco więcej miejsca poświęcić działaniom przygotowawczym poprzedzającym jego reaktywowanie, w tym tych z nich, które były działaniami „wymuszającymi” utworzenie naszego Powiatu. Przypomnę jeszcze, że w 1975 roku wraz z likwidacją powiatów, w Pleszewie likwidacji ulegały (natychmiast lub po pewnym czasie) prawie wszystkie instytucje o zasięgu ponadgminnym, a przede wszystkim: Sąd, Prokuratura, Komenda Policji, Komenda Straży Pożarnej, Wydział Finansowy (dzisiejszy Urząd Skarbowy) oraz Zarząd Dróg. Wkrótce wywieziono z Pleszewa większość mebli i prawie cały majątek ruchomy pozostały po tych 84 jednostkach. Straty będące następstwem likwidacji powiatów, w tym Powiatu Pleszewskiego,

były dotkliwe dla ówczesnych gmin, ale najdotkliwsze okazały się dla Miasta i Gminy Pleszew.

Niemal natychmiast po zbilansowaniu strat, ówczesne władze miejskie oraz gminne przystąpiły (nie bez pewnych sukcesów) do odbudowywania chociażby namiastek byłych instytucji ponadgminnych. Pierwsze poważniejsze sukcesy w ponownym uruchamianiu tych instytucji (w przyszłości powiatowych) odnotowały władze wszystkich 6-ciu gmin dzisiejszego Powiatu na początku 1990 roku. W tamtych władzach główne stanowiska zajmowali przedstawiciele współrządzących w wówczas partii: PZPR, ZSL i SD. W kwietniu 1990 roku w wir działań włączyli się przedstawiciele: SdRP, PSL, MKK NSZZ „SOLIDARNOŚĆ”, Komitetu Obywatelskiego, ZNP oraz osoby niezrzeszone. W maju dołączyły do nich nowo wybrane władze samorządów gminnych.

Wówczas to w wyniku wspólnych oraz zgodnych działań wszystkich wyżej wymienionych, po licznych zabiegach oraz po podjęciu w lutym 1989 roku przez ówczesne Gminne Rady Narodowe uchwał w sprawie utworzenia w Pleszewie rządowych jednostek ponadgminnych (rejonowych), w tym m.in. Urzędu Rejonowego, Sądu Rejonowego i Urzędu Skarbowego, utworzone zostały:

- Komenda Rejonowa Policji (utworzona z dniem 1 sierpnia 1990r.), z dniem 1 stycznia 1999r. przekształcona w Komendę Powiatową Policji. Komendantami Rejonowymi (Powiatowymi) Policji kolejno byli: nadkom. Maciej Bielan (w latach 1990-92), potem mł.insp.Bogdan Talarczyk (od września 1992 roku, a od 1 stycznia 1999 roku Komendant Powiatowy Policji).

- Rejonowy Urząd Pracy utworzony z dniem 1 stycznia 1990r. (najpierw jako Rejonowe Biuro Pracy, a od dnia 1 stycznia 1999r. Powiatowy Urząd Pracy). Kierownikiem tego Urzędu, od jego utworzenia, jest Leszek Bierła.

- Urząd Rejonowy (utworzony z dniem 27 sierpnia 1990r.) z siedzibą do końca listopada 1995 roku na drugim piętrze w ratuszu miejskim. Kierownikiem Urzędu Rejonowego był autor tego opracowania, a Z-cą Kierownika UR - Julianna Pasternak (od lutego1991roku).

- Prokuratura Rejonowa (utworzona z dniem 1 października 1990r.). Prokuratorami Rejonowymi kolejno byli: Aleksander Głuchow (w latach 1990-99), Antoni Ulatowski (od grudnia 1999 roku).

Dalsze zabiegi, rozmowy, wyjazdy, a także włączanie się w te przedsięwzięcia przedstawicieli rzemieślników i kupców, nowych partii politycznych i stowarzyszeń, zaowocowały utworzeniem kolejnych jednostek ponadgminnych, i tak:

- Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Jarocinie (utworzony z dniem 1 lipca 1991r. dla gmin: Chocz, Czermin, Gizałki oraz Pleszew. Gminę Dobrzyca przydzielono wówczas do właściwości Sądu Rejonowego w Krotoszynie, a Gminę Gołuchów do właściwości Sądu Rejonowego w Kaliszu). Kierownikami Wydziału kolejno byli sędziowie: Renata Kubiak, Jadwiga Dobrowolska, Paweł Warczyński, Krzysztof Musioł (od 1994 roku, a od 1 stycznia 2001 r. Prezes Sądu Rejonowego w Pleszewie).

- Inspektorat KRUS (funkcjonujący od dnia 1 kwietnia 1993r.). Kierownikiem Inspektoratu, od jego utworzenia, jest Bożena Smyk.

- Komornik Sądowy Rewiru III (jednostka utworzona z dniem 1 października 1994r.). Komornikiem Rewiru, od jego utworzenia, jest Tadeusz Staciwo.

- Roki Sądowe Sądu Rejonowego w Jarocinie (utworzone z dniem 1 stycznia 1996r.). Przewodniczącym Roków, od ich utworzenia, był sędzia Krzysztof Musioł.

Wszystkie te zabiegi, w tym szczególna przychylność Premiera Rządu RP lat 1992-94 pleszewianki Hanny Suchockiej spowodowały, że Powiat Pleszewski, pomijany dotąd w publikowanych projektach mapy „Polski powiatowej”, w maju 1994r. umieszczony został na rządowej mapie mających wówczas powstać powiatów. Od 1996r. działania praktyczne

wspierała rozprawa teoretyczna pt. „Dlaczego Pleszew powiatem być powinien” - Jarosława Szczotkiewicza, ówczesnego Przewodniczącego. [...]